31
sie
2015
2

Niedokrwistość z niedoboru żelaza – zalecenia żywieniowe

Leczenie niedokrwistości obejmuje w pierwszej kolejności ustalenie przyczyny i uzupełnienie niedoborów za pomocą preparatów żelaza drogą doustną. Dieta jest pomocniczym elementem leczenia, a jej zadaniem jest dostarczenie odpowiedniej ilości zarówno żelaza jak i wszystkich innych składników odżywczych.

 

orzechy-dietetyk-w-stolicy

Czym jest niedokrwistość z niedoboru żelaza?

Żelazo potrzebne jest do syntezy czerwonych krwinek (erytrocytów) oraz hemoglobiny. Przy niedostatecznej jego podaży w organizmie człowieka dochodzi do upośledzenia powstawania hemoglobiny oraz syntezy mniejszych erytrocytów, które dodatkowo zawierają mniej barwnika – hemoglobiny. Dlatego też niedokrwistość wynikającą z niedoboru żelaza nazywa się również niedokrwistością mikrocytarną i niedobarwliwą.

W wynikach badań krwi (morfologia krwi) możemy zaobserwować: Erytrocyty (RBC) – zmniejszenie liczby, Hemoglobina (Hb) poniżej normy, Hematokryt (HCT) – poniżej normy, średnia objętość krwinki (MCV) – poniżej normy oraz średnia zawartość hemoglobiny w krwince (MCH) również poniżej normy. W przypadku wartości poniżej normy w wynikach badań, przy konkretnym parametrze ujrzymy strzałkę dół.

Niedokrwistość z niedoboru żelaza występuje częściej u kobiet niż u mężczyzn, co jest spowodowane utrata krwi w trakcie miesiączkowania oraz zwiększonego zapotrzebowania na żelazo w trakcie ciąży i karmienia piersią. Na ten rodzaj niedokrwistości szczególnie narażone są również niemowlęta poniżej 4 miesiąca życia oraz dzieci i młodzież w okresie wzrostu i dojrzewania.

Główną przyczyną tego rodzaju niedokrwistości jest utrata krwi, która może być spowodowana przewlekłym krwawieniem (np. z wrzodów żołądka, żylaków przełyku itd), urazami oraz przebytymi zabiegami operacyjnymi. Inne przyczyny to niedostateczna podaż żelaza z dietą, zaburzenia wchłaniania żelaza lub zwiększone zapotrzebowanie na ten składnik pokarmowy.

Jakie są najczęstsze objawy niedoboru żelaza?

– uczucie słabości i zmęczenia, bladość skóry, bóle i zawroty głowy, problemy z koncentracją, zła tolerancja wysiłku, w cięższych przypadkach duszność i przyspieszona praca serca, a także łamliwość włosów i paznokci, suchość skóry, bolesne pęknięcia w kącikach ust oraz pieczenie i wygładzenie powierchni języka

Zalecenia żywieniowe

Na co szczególnie trzeba zwrócić uwagę w przypadku wystąpienia niedokrwistości niedoboru żelaza?
1. Włączenie do diety produktów zawierających dużą ilość żelaza, szczególnie dobrze przyswajalnego żelaza
2. Włączenie do diety produktów ułatwiających wchłanianie żelaza
3. Unikanie produktów, które mogą zmniejszać wchłanianie żelaza
4. Realizowanie zasad racjonalnego odżywiania, ze szczególnym zwróceniem uwagi na urozmaicenie diety oraz regularność posiłków

1. Produkty charakteryzujące się wysoką zawartością żelaza:

a). produkty zwierzęce

Wątroba wieprzowa
Wątroba wołowa
Nerki wieprzowe
Żółtka jaj
Cielęcina
Wołowina
Szynka wołowa
Kaczka
Kabanosy
Skrzydełka kurczaka
Wieprzowina
Podudzie indyka

b). produkty roślinne

Zarodki pszenne
Soja
Fasola biała
Pistacje
Pestki dyni
Natka pietruszki
Kasza jaglana
Groch
Płatki pszenne
Pestki słonecznika
Pieczywo chrupkie
Płatki jęczmienne
Morele i figi suszone
Orzechy arachidowe
Musli z naturalnych płatków zbożowych
Migdały
Kasza gryczana
Szpinak
Pumpernikiel
Chleb żytni razowy
Bułki grahamki
Rodzynki
Boćwina

Uwaga: produkty pochodzenia zwierzęcego zawierają żelazo hemowe, które znacznie
łatwiej wchłania się niż żelazo niehemowe występujące w produktach roślinnych. Dodatkowo produkty roślinne zawierają dużą ilość błonnika pokarmowego, który może zmniejszać wchłanianie żelaza.  W przypadku leczenia niedokrwistości z niedoboru żelaza  ani warzywa ani inne produkty z dużą ilością włókna pokarmowego np. kasze nie muszą być wykluczane z diety, ale należy unikać łączenia tych produktów z produktami będącymi cennym źródłem żelaza.

2. Produkty ułatwiające wchłanianie żelaza
• Produkty spożywcze zawierające dużo witaminy C:

owoce dzikiej róży, papryka, koper, natka pietruszki, szpinak, pomidory, brokuły, kiwi, jagody, cytrusy, porzeczki, truskawki, maliny, morele

• Białko zwierzęce również ułatwia wchłanianie żelaza

3. Produkty mogące zmniejszać wchłanianie żelaza

• Produkty zawierające dużo fosforanów (jest to składnik powszechnie występujący w żywności, ale szczególnie dużo jest go w żywności wysoko przetworzonej (fast food, dania z torebki itd.), której należy unikać
• Produkty zawierające polifenole – kawa, herbata, wino czerwone
• Produkty bogate w błonnik pokarmowy (nie łączyć z produktami obfitującymi z żelazo)
• Produkty mleczne (należy je nadal spożywać, ale nie łączyć z produktami bogatymi w żelazo)

 

UWAGA: preparaty żelaza (poza wodorotlenkiem żelaza) nie powinny być przyjmowane razem z posiłkami, z uwagi na obecność w żywności wielu składników utrudniających wchłanianie tego składnika pokarmowego

 

*materiał przygotowany na podstawie:

„Dietoterapia”, (D Włodarek, E. Lange, L. Kozłowska,D. Głąbska,  PZWL, Warszawa 2014)

„Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka”, (H. Ciborowska, A. Rudnicka, PZWL, Warszawa 2014)

You may also like

Migrena – czynniki wywołujące i zapobieganie; migrena pokarmowa